Meerjarige tekorten en overschotten op het bijstandsbudget
WAT?
Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering om de bijstandsuitkeringen te financieren. Het bedrag dat gemeenten ontvangen is gebaseerd op de resultaten van een verdeelmodel dat bestaat uit objectieve factoren. Sommige gemeenten hebben meerjarig te maken met forse tekorten en overschotten. Dat roept de vraag of die resultaten zijn toe te schrijven aan de kwaliteit van beleid en uitvoering door gemeenten, of dat er (ook) sprake is van verdeelstoornissen, omdat het verdeelmodel wellicht belangrijke factoren niet meeneemt.
Het ministerie van SZW wil inzicht krijgen in de specifieke oorzaken bij gemeenten van een meerjarige (grote) tekortsituatie of een meerjarige (grote) overschotsituatie op het bijstandsbudget. Daartoe zijn twee afzonderlijke onderzoeksopdrachten gegeven: 1) naar de oorzaken gelegen in het verdeelmodel (objectieve factoren) en 2) naar de oorzaken gelegen in beleid en uitvoering (door gemeenten te beïnvloeden factoren).
ONZE ROL?
Samen met AEF voeren De Beleidsonderzoekers het onderzoek uit naar de vraag welke door een gemeente te beïnvloeden factoren (gerelateerd aan beleid en uitvoering) bijdragen aan het optreden van meerjarige tekorten of overschotten. Parallel hieraan voeren SEO Economisch Onderzoek en Atlas Research onderzoek uit naar factoren die niet zijn opgenomen in het verdeelmodel en die mogelijk bijdragen aan het optreden van meerjarige tekorten of overschotten.
Het onderzoek naar beleid en uitvoering bestaat uit 15 diepgravende casestudies bij tekort- en overschotgemeenten. Daarbij zijn ook gemeenten opgenomen die van een tekort naar een overschot zijn gegaan en andersom. In ieder gemeente passen we een systeemanalyse uit, waarbij we informatie verzamelen en analyseren over alle mogelijke factoren : politieke en lokale context; organisatie; beleid; uitvoering; sturing op de uitgaven. Per gemeente gaan we op zoek naar de belangrijkste condities voor het optreden van een meerjarig tekort of overschot. Vervolgens voeren we een systematische kwalitatieve vergelijkende analyse uit op alle gemeenten, een zogeheten fuzzy set Qualitative Comparative Analysis.
Medio 2023 verschijnt het rapport met de resultaten van het onderzoek.
VOOR WIE?
Het ministerie van SZW wil met de twee onderzoeken een zo scherp mogelijk inzicht krijgen in oorzaken voor meerjarige tekorten en overschotten. Wanneer deze opdrachten zijn afgerond, wil het ministerie weten wat eraan gedaan zou kunnen worden om grote meerjarige tekorten en overschotten te voorkomen (eventuele oplossingsrichtingen).
